.........* διαδρομές στις Ελληνικές πόλεις * με ειδήσεις, ρεπορτάζ & σχόλια * ...με φόντο τους Ελληνικούς δρόμους... μιας άλλης εποχής που κατέστρεψαν οι εργολάβοι με την συμβολή των συντηρητικών κυβερνήσεων...στο όνομα της "ανάπτυξης" (βλέπε υπέρ-κέρδη);"

Ροή ειδήσεων

Κυριακή 19 Αυγούστου 2012

Χρήστος Λεοντής: Και με την ψυχή μου και με το μυαλό μου λέω όχι στην υποταγή και τον φόβο...


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥ ΚΡΗΜΝΙΩΤΗ*

Τα τραγούδια που θα ακουστούν την Τετάρτη καλύπτουν μια περίοδο πενήντα ετών, εμπεριέχουν την νεότητα και την ωριμότητά μου και διατρέχουν τη ιστορία των τελευταίων πενήντα χρόνων του τόπου και την παράδοσή του.

"Η ελπίδα δεν γεννιέται μόνη της, πρέπει όλοι να βάλουμε το χεράκι μας" λέει ο Χρήστος Λεοντής σχολιάζοντας όσα συμβαίνουν στον τόπο μας τα τελευταία χρόνια. Ο ίδιος έχει βάλει το... χεράκι του για μια σειρά από μουσικές και τραγούδια που έχουν κατακτήσει ξεχωριστή θέση στη σύγχρονη ιστορία της ελληνικής τραγουδοποιίας κι έχουν, κυρίως, καταχωρηθεί στις ψυχές και τις συνειδήσεις των ακροατών τους. Αρνούμενος να διαχωρίσει τον καλλιτέχνη από τον πολίτη, παραμένοντας "αμετανόητος αριστερός, ακόμα κι αν κατηγορηθώ ως ουτοπικός" όπως λέει, και αεί διδασκόμενος από την τέχνη του, βρίσκει παρηγοριά στον λόγο των ποιητών, ντύνει τη φωνή τους με τη μουσική του και κάνει την τέχνη του όπλο απέναντι στον φόβο.
Την επόμενη Τετάρτη 22 του μηνός προσφέρει τα πολύτιμα δώρα του σ' όσους βρεθούν στο θέατρο "Αλίκη Βουγιουκλάκη" στα Βριλήσια. Μια μεγάλη συναυλία "εφ' όλης της ύλης", στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Βριλησίων, με τραγούδια γνωστά κι αγαπημένα από τους κύκλους "Αχ έρωτα", "Καταχνιά", "Καπνισμένο τσουκάλι" κ.ά. αλλά και ανέκδοτα, ερμηνευμένα από τον Λάκη Χαλκιά, την Ιωάννα Φόρτη, τον Γιώργο Καλογήρου και τον Πάνο Μπούσαλη.
"Ο καλλιτέχνης", λέει ο Χρήστος Λεοντής, "πρέπει να γίνει μπροστάρης και με τη συμπεριφορά και με τη στάση ζωής του και με τον λόγο του και με το έργο του". Αυτό πράττει ο ίδιος κοντά μισόν αιώνα τώρα. Παρότι το έργο του μιλά τόσο εύγλωττα, με τόση ευαισθησία και δύναμη, δεν περιορίζεται σ' αυτό. Ο λόγος δικός του.

* Στη συναυλία της Τετάρτης θα παρουσιάσετε, όπως λέτε, “τραγούδια άμεσα διαχρονικά και επίκαιρα”. Τι κάνει ένα τραγούδι διαχρονικό;
Κατ' αρχήν το περιεχόμενό του, ο ποιητικός λόγος και η γνήσια μελωδική γραμμή, αυτή που έχει να κάνει με όλη την ιστορία και την παράδοση του τόπου. Υπ' αυτή την έννοια τα τραγούδια που θα ακουστούν την Τετάρτη καλύπτουν μια περίοδο πενήντα ετών, εμπεριέχουν την νεότητα και την ωριμότητά μου και διατρέχουν τη ιστορία των τελευταίων πενήντα χρόνων του τόπου και την παράδοσή του. Απ' ό,τι έχουν δείξει προηγούμενες παραστάσεις, είναι τραγούδια άκρως επίκαιρα. Πολλά απ' αυτά προέρχονται και από το θέατρο, όπως τα τραγούδια του Λόρκα “Αχ έρωτα”, άλλα πάλι προέρχονται από κύκλους τραγουδιών όπως το “Καπνισμένο Τσουκάλι” και η “Καταχνιά”, που με εξαιρετικό τρόπο ερμηνεύονται από τον Λάκη Χαλκιά, η Ιωάννα Φόρτη, ο Γιώργος Καλογήρου και ο Πάνος Μπούσαλης.

* Υπάρχει χώρος σήμερα να ανθήσει η τέχνη;
Υπάρχουν πολλά εμπόδια, τεράστια εμπόδια για όσους δεν έχουν τη λογική της τηλεόρασης. Αν έχεις τη λογική της τηλεόρασης, είσαι μέσα στα πράγματα και μπορείς να έχεις μια θεαματική εξέλιξη για λίγους μήνες. Από τη άλλη όμως ο κόσμος, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά διεθνώς, βιώνει την κρίση του καπιταλισμού και παρά την προσπάθειά του για επιβίωση ενδιαφέρεται και αποζητά στηρίγματα στην τέχνη και στη συμπεριφορά των συνανθρώπων. Έτσι λοιπόν στο κοινό υπάρχει τρόπος να προσφερθεί η τέχνη, αλλά χρειάζεται από τους καλλιτέχνες τεράστια προσπάθεια και αγώνας. Το πρώτο που χρειάζεται είναι να σταθεί όρθιος ο ίδιος ο καλλιτέχνης για να μπορέσει να μεταφέρει αυτό το μήνυμα στους συνανθρώπους του. Ο φόβος δεν είναι χαρακτηριστικό ελεύθερου ανθρώπου. Ο φόβος ταιριάζει σε δούλους.

* Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο καλλιτέχνης μιλάει με το έργο του. Αρκεί αυτό σήμερα;
Όχι. Ο καλλιτέχνης πρέπει να γίνει μπροστάρης και με τη συμπεριφορά και τη στάση ζωής του και με τον λόγο του και με το έργο του. Πάρτε για παράδειγμα τον Μίκη: 87 χρόνων έφηβος και όρθιος μπαίνει μπροστά στον αγώνα ενός λαού. Οι υπόλοιποι θα καθίσουμε με σταυρωμένα χέρια; Εμείς οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να δώσουμε το παράδειγμα; Γιατί, αν περιμένει κανείς από τους πολιτικούς, αυτοί είναι πρότυπο διαφθοράς, μιλούν για μια χώρα που 50 χρόνια τώρα τη διοικούν, την κυβερνούν και αποκαλύπτεται ότι όχι μόνο δεν έχουν κάνει τίποτα γι' αυτή, αλλά την οδήγησαν και στην καταστροφή. Εγώ ξέρω ότι, όταν είσαι ασθενής κι έχεις ένα γιατρό που με την αγωγή που σου παρέχει σε οδηγεί στον θάνατο, το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να αλλάξεις γιατρό για να γλυτώσεις από την καταστροφή στην οποία σε οδηγεί. Ο κόσμος στις εκλογές του Ιουνίου είπε όχι στη διαχείριση του παρελθόντος.

* Το τοπίο σήμερα όχι απλώς έχει αλλάξει, μοιάζει να έχει ρημάξει. Η δισκογραφία έχει καταρρεύσει και η χώρα επίσης. Ελπίδα δε φαίνεται από πουθενά. Η μουσική άραγε είναι μια κάποια λύσις;
Θέλω να πιστεύω ότι η μουσική και γενικά ο πολιτισμός και οι ανθρώπινες αξίες είναι άφθαρτα. Αρκεί να το δει ο άλλος συμβαλλόμενος, το κοινό δηλαδή, αρκεί να ψάξει και να βρει καταφυγή σ' αυτές τις αξίες. Πρότυπα υπάρχουν. Υπάρχουν δηλαδή οι ποιητές μας, από τον Όμηρο, τον Ευριπίδη, τον Αριστοφάνη μέχρι τον Ρίτσο, τον Ελύτη, τον Σικελιανό και τους νεότερους... Η κρίση που μαστίζει τον τόπο έχει δημιουργήσει και στον χώρο του πολιτισμού μια σύγχυση γιατί ψάχνεις να βρεις τον τρόπο να εκφραστείς και δεν τον έχεις. Χρειάζονται μέσα, χρειάζονται κάποια χρήματα που είναι ανύπαρκτα πια. Όμως είμαι σίγουρος ότι θα υπάρξουν, και πολύ σύντομα κιόλας, τρόποι έκφρασης, όπως π.χ. μέσα από το διαδίκτυο, που δεν χρειάζονται τόσα πολλά μέσα για να εκφραστεί κανείς. Ένας καινούργιος κόσμος θα ανατείλει μέσα από 'κεί. Σε μια προηγούμενη οικονομική κρίση είδαμε στην Ιταλία να δημιουργείται το κίνημα του νεορεαλισμού στον κινηματογράφο από έλλειψη χρημάτων. Οι κρίσεις κινητοποιούν τους ανθρώπους, ιδιαιτέρως τους καλλιτέχνες. Τους ξεβολεύουν. Από αυτό το ξεβόλεμα θα ανατείλει ένας καινούργιος κόσμος που θα εκφράζει την ελπίδα και την αισιοδοξία για το αύριο. Η δημιουργικότητα είναι σύμφυτη με την ίδια τη ζωή κι έχω την πεποίθηση ότι το ποτάμι δεν γυρνάει πίσω. Η δημιουργικότητα -και όχι μόνο η καλλιτεχνική- θα βρει τρόπο να ξεπεράσει τη φτιαχτή αυτή οικονομική κρίση και θα παρακάμψει τους λογής λογής λωποδύτες, τοκογλύφους, τραπεζίτες.

* Το περιμένατε αυτό που ζούμε σήμερα;
Όχι. Μετά τον εμφύλιο δημιουργήθηκε μια ελπίδα στον κόσμο. Αυτή η ελπίδα ήταν που ανέτρεψε τη χούντα. Δεν αρκούσε ως φαίνεται αυτό γιατί προϋπέθετε μια παιδεία, έναν πολιτισμό και μια ωριμότητα που δεν διαθέταμε ως κοινωνία. Αυτή η περίοδος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης θα πρέπει να μας διδάξει πάρα πολλά, κυρίως ότι αυτό το σύστημα δεν τραβάει πια. Καιρός να αναστοχαστούμε και να σκεφτούμε άλλους τρόπους διαχείρισης που θα μας οδηγήσουν σε πιο ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, με ισότητα, ισονομία, δικαιοσύνη. Αυτές είναι οι αξίες της δημοκρατίας και όχι το εκλογικό 50+1, το ποσοστό δηλαδή του δυνατού και της ζούγκλας που επιφέρει.

* “Οι πράξεις μας”, έχετε πει, “πρέπει να καθοδηγούνται και από την ψυχή και από τον νου μας. Πρέπει συνειδητά να επιλέγεις”. Σήμερα εσείς τι επιλέγετε;
Κατ' αρχήν δεν αποδέχομαι να σκύψω το κεφάλι. Και με την ψυχή μου και με το μυαλό μου λέω όχι στην υποταγή και όχι στον φόβο. Κάπως έτσι πρέπει να ξαναγεννηθεί η ελπίδα σ' αυτόν τον τόπο. Όμως η ελπίδα δεν γεννιέται μόνη της, πρέπει όλοι να βάλουμε το χεράκι μας.

* Γιατί κάνετε μουσική;
Έχω φάει πολύ ξύλο στη ζωή μου για να κάνω αυτό που κάνω. Είναι μια ανάγκη για μένα η μουσική. Μια ανάγκη που έχω και ως άτομο και ως πολίτης. Οι επιλογές μου σε ό,τι αφορά τη μουσική μου λίγο - πολύ είναι γνωστές. Ακολουθώ ένα δρόμο που έχει να κάνει με την αγωνία των ανθρώπων για μια ζωή πιο ανθρώπινη, πιο ελεύθερη, μια κοινωνία αλληλεγγύης, σεβασμού, που φεύγει πια από το στάδιο του εγώ και περνάει στο εμείς. Αυτό που με ενδιαφέρει και σαν πολίτη και μέσα από την τέχνη μου είναι το πώς μπορώ να συνυπάρξω όμορφα με τον γείτονά μου. Όποιος κι αν είναι αυτός, όποιο χρώμα κι αν έχει.

* Αυτό το κυνήγι των μαγισσών μεταναστών, το κυνήγι του “άλλου”, σας ανησυχεί;
Πάντα με ανησυχεί. Απ' ό,τι έχει δείξει η ιστορία, η ανθρωπότητα ποτέ δεν είχε καλά ξεμπερδέματα με αυτές τις ενέργειες. Αντίθετα η ιστορία δείχνει τον δρόμο της συνύπαρξης, της συμφυλίωσης, της συνεργασίας και της αλληλεγγύης. Ο μετανάστης που φεύγει από τον τόπο του δεν φεύγει επειδή είναι τρελός. Ξεσπιτώνεται για να επιβιώσει, όχι για να πάει διακοπές. Η ψυχή τους το ξέρει. Εδώ οφείλουμε να δείξουμε την ωριμότητά μας, τον πολιτισμό μας ως λαός απέναντι στους δυστυχισμένους αυτούς ανθρώπους.

* Τι σας έχει διδάξει η μουσική;
Μου έχει διδάξει την ανάγκη για επικοινωνία και επαφή με τους ανθρώπους που για μένα είναι το ζητούμενο. Αισθάνομαι ευγνωμοσύνη απέναντι σε όλους τους ανθρώπους που έπιασαν το χέρι που άπλωσα.

* Έχετε μελοποιήσει Ρίτσο, Βρεττάκο, Λόρκα και πολλούς ακόμα ποιητές. Σήμερα σε ποιον ποιητή καταφεύγετε;
Ο Ρίτσος εξακολουθεί να είναι το αγκωνάρι μου, είναι ανθρώπινος, άμεσος, αλληλέγγυος. Ακουμπάει στην ψυχή των ανθρώπων. Δεν έχω καταφέρει ακόμα να ξεπεράσω το μέγεθος του Ρίτσου, ως αναγνώστης.

* “Αριστερός είμαι πάντα, αλλά με το ίδιο μάτι που κρίνω τη Δεξιά κρίνω και την Αριστερά” συνηθίζετε να λέτε. Ποια η κριτική σας σήμερα;
Η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να βρεθεί κοινός τόπος συνύπαρξης και συνεννόησης στην Αριστερά.

* Εσείς παραμένετε αριστερός;
Ασφαλώς. Παραμένω αμετανόητος αριστερός ακόμα και αν κατηγορηθώ ως ουτοπικός.

* Από πού αντλείτε κουράγιο;
Από την Ιστορία και από τους ανθρώπους που θυσιάστηκαν για τους άλλους.

* Τραγούδι ή μουσική για το θέατρο;
Τα περισσότερα μου τραγούδια βγήκαν μέσα από τη μουσική για το θέατρο. Ως εκ τούτου αυτοί οι δύο τόποι είναι ένας και μοναδικός, είναι η μουσική. Ωστόσο το θέατρο σου δίνει την ευκαιρία να καταθέσεις το ταλέντο σου συνδιαλεγόμενος με αξιόλογους ανθρώπους. Είναι μια ομαδική κατάσταση κι αυτό κινητοποιεί όλες σου τις αισθήσεις, σε οδηγεί να κυνηγήσεις το ανέφικτο. Εγώ βοηθήθηκα πολύ, από το θέατρο. Ανακάλυψα φόρμες καινούργιες που μου έδωσαν τη δυνατότητα να εκφραστώ πιο ελεύθερα και να δημιουργήσω τραγούδια πέρα από τη φόρμα του κουπλέ ρεφρέν.

* Σε αντίθεση με τις θεατρικές σας καταθέσεις, έχουμε πολύ καιρό να ακούσουμε νέα δουλειά σας.
Ελπίζω το 2013, οπότε συμπληρώνω 50 χρόνια μουσικής πορείας, να μπορέσω να παρουσιάσω το ορατόριο “Φυλάττειν Θερμοπύλας” σε στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη, πάνω στο οποίο εργάζομαι από το 1971. Τώρα ολοκληρώνω την ενορχήστρωση. Κράτησα όλο τον ενθουσιασμό της νεότητας, δεν άλλαξα καθόλου τα μουσικά μοτίβα, πρόσθεσα μόνο την εμπειρία και τη γνώση των σημερινών μου χρόνων στην ενορχήστρωση. Ο Νεγρεπόντης το έγραψε έγκλειστος και εξόριστος στη Λέρο το 1971. Είναι έργο που αποζητά την ελευθερία των ανθρώπων, στην οποία δεν μπορεί να φτάσει κανείς παρά μόνο μέσα από τον κοινό αγώνα μαζί με τους άλλους. Γιατί τελειώνει “Δόξα σοι κύριε και λαέ μου, της ελευθερίας δόξα σοι πρόμαχε, της αληθείας υπέρμαχε, πανδαμάτορα δόξα σοι”. Και συμπληρώνω εγώ: “είθε”.

_____________________________________________________
εφημ. Η ΑΥΓΗ - ημερ. δημοσίευσης: 19/08/2012

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου